تحلیل شخصیت هیستریونیک

گفتگو با دکتر نصرت‌الله پورافکاری، استاد روانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تبریز

نقش اسکارلت اوهارا در فیلم بربادرفته بی‌شک یکی از به‌یادماندنی‌ترین نقش‌های سینمای جهان است. اسکارلت در این فیلم نماینده تمام‌عیار شخصیت‌های هیستریونیک است. روان‌شناسان از شخصیت تعریف خاصی دارند. آنها می‌گویند شخصیت به خصوصیات فردی پایدار اطلاق می‌شود که به شکل رفتارهای مشخص در انواع زیادی از شرایط خود را نشان می‌دهد. بنابراین برای داشتن شخصیت سالم ابتدا باید با شخصیت‌های ناسالم آشنا شویم. به همین دلیل به سراغ دکتر نصرت‌الله پورافکاری روان‌پزشک و استاد دانشگاه علوم پزشکی تبریز رفتیم تا با یکی از این شخصیت‌های ناسالم یعنی شخصیت نمایشی آشنا شویم.

 شما به چه شخصیتی، شخصیت نمایشی یا هیستریونیک می‌گویید؟
افرادی که شخصیت نمایشی دارند مشکلات خود را به شکل نمایشی و مبالغه‌آمیز نشان می‌دهند. این اختلال یکی از اختلالات شخصیت است که با میل به نمایشگری مشخص می‌شود. چنین افرادی نیازمندند که بیش از اندازه جلوه‌گری کنند تا از این راه توجه بیشتری را جلب کنند و اگر نتوانند به چنین توجهی دست یابند دچار احساس ملال می‌شوند. همچنین این افراد سعی می‌کنند بیشترین تاثیرگذاری را روی جنس مخالف خود ایجاد کنند اما در عین حال بسیار سردمزاج هستند.
 افراد نمایشی، هیجانات خود را چطور بروز می‌دهند؟
افراد نمایشی بسیار هیجانی هستند به طوری که اتفاقات ساده‌ای که برای افراد عادی موجب یک خنده یا خوشحالی ساده می‌شود برای آنها لذت‌بخش‌تر است. همچنین در مقایسه با افراد عادی خودشیفته‌تر هستند و به نوعی دراماتیک‌ترند. به طور مثال هنگام غمگینی ممکن است هیجان بیشتری از خود بروز دهند و اقدام به خودکشی‌های سطحی کنند.
 منظورتان را از اقدام به خودکشی سطحی بیشتر توضیح دهید.
افراد نمایشی هنگامی که خودکشی می‌کنند اغلب قرص‌های بی‌خطر می‌خورند و بیشتر ادای خودکشی را درمی‌آورند و یا ممکن است خراش‌هایی سطحی روی پوست خود ایجاد کنند. به طور مثال در مطب به مواردی برمی‌خوریم که فرد نمایشی پس از یک بگومگو با پدر و مادر نامه‌ای نوشته که از زندگی سیر شده‌ام، چندتا قرص لیتیوم یا دیازپام می‌خورد و بعد به دوستش تلفن می‌کند که از زندگی سیر شده‌ام به‌طوری که به اطلاع دیگران رسانده شود یعنی در واقع میل به خودکشی نیست و بیشتر برای جلب توجه است.
 از شخصیت‌های نمایشی نام بردید و من یاد هنرپیشه‌های سینما و تئاتر افتادم. آیا این افراد نیز توانایی هنرپیشگی دارند؟
توضیحاتی که درباره شخصیت‌های نمایشی، داده شد بیشتر جنبه‌های منفی چنین اشخاصی بود اما شاید همین افراد بتوانند بهترین هنرپیشه‌های دنیا شوند زیرا به راحتی می‌توانند در قالب انسان‌ها بروند و شادی و غم‌ دیگران را نشان دهند.
 چطور می‌توانیم میان افراد نمایشی و نمایشگرها با بازیگران تفاوت قائل شویم!
اختلال هیستریونیک یا نمایشی در طول عمر انسان وجود دارد و همه اعمال و واکنش‌های انسان را تحت تاثیر قرار می‌دهد به طوری که در تمام برخوردها ملاحظه می‌شود اما هنرمندان و بازیگران تنها در موقعیت‌های خاصی چنین رفتاری را از خود نشان می‌دهند و این مشکلات رفتاری به‌طور مستمر و نافذ در آنها باقی نمی‌ماند.
 برخی مواقع به هنگام تماشای فیلم‌های سینما و تلویزیون به این موضوع فکر می‌کنم که آیا هنرپیشه‌هایی که نقش‌های بسیار متفاوتی دارند دچار آسیب شخصیت می‌شوند یا خیر. نظر شما چیست؟
این تاثیرپذیری بیش از هر چیزی بستگی به نقش‌هایی دارد که این افراد بازی می‌کنند. اگر هنرپیشه‌ای نقش افراد افسرده را بازی کند ممکن است روی رفتارش نیز تاثیر بگذارد. این موضوع حتی در شغلی مانند روان‌پزشکی نیز ممکن است روی دهد. به طور مثال ویزیت روزانه 20 فرد افسرده و یا کارکردن متمادی با آنها نیز می‌تواند در روحیه چنین افرادی تاثیر بگذارد.
 چطور متوجه شویم که فردی دچار شخصیت نمایشی است؟
شناخت چنین شخصیت‌هایی اغلب بعد از 18 سالگی روی می‌دهد. همان‌طور که اشاره کردم چنین افرادی تمایل به نمایشگری واضح دارند. این افراد با توجه به نوع لباس پوشیدن، آرایش غلیظ، انتخاب رنگ‌های تند و ظاهرنمایی بیش از حد قابل شناسایی هستند. این اختلال در زنان شایع‌تر و مشهودتر است.
 چنین افرادی چگونه درمان می‌شوند؟
اصولا درمان اختلالات شخصیت بسیار طولانی‌مدت است و جزو خصوصیات و ویژگی‌های فردی است اما با استفاده ار روانکاوی و روان‌درمانی می‌توان آنها را درمان کرد البته این افراد گاهی موفق به جلب حمایت و توجه دیگران نمی‌شوند در نتیجه دچار افسردگی و اضطراب می‌شوند که نیاز به دارودرمانی پیدا می‌کنند.
سلامت : در روان درمانی به چه نکاتی اشاره می‌شود؟
در روان‌درمانی این افراد درک می‌کنند که به چه دلیل دست به چنین کارهایی می‌زنند. به‌طور مثال متوجه می‌شوند که اعتماد به نفس‌شان کم است و باید برای افزایش اعتماد به نفس خود تلاش کنند.